Anthony Doerr - All the light we cannot see

“

What do we call visible light? We call it color. But the electromagnetic spectrum runs to zero in one direction and infinity in the other, so really, children,mathematically, all of light is invisible.” P.53

Αυτό ακούει ο  Werner, από ένα παλιό ραδιόφωνο που κατάφερε να επισκευάσει, ουσιαστικά ξανα τοποθετώντας ένα, ένα τα κομμάτια του. Του αρέσει η μηχανική. Και τα μαθηματικά. Αυτός ο Γάλλος που εκπέμπει στα ραδιοκύματα κάθε απόγευμα τον μαθαίνει τα πάντα. Που αλλού θα μπορούσε να μάθει για το φως, μεγαλώνοντας σε μια πόλη που ζει από το σκοτάδι; Ζει σε ένα ορφανοτροφείο με την αδερφή του την Jutta, στο  Zollverein μία πόλη-μεταλλείο της Γερμανίας Το μεταλλείο είναι το μέλλον του. Όλα τα αγόρια του ορφανοτροφείου όταν συμπληρώνουν το 15^ο έτος της ηλικίας τους, πιάνουν δουλειά εκεί. Εκεί που σκοτώθηκε ο πατέρας του.Δεν υπάρχει όμως προδιαγεγραμμένο μέλλον στην Γερμανία του 1934.  Όλα πρόκειται να αλλάξουν.

Στην γειτονική Γαλλία μεγαλώνει ένα κορίτσι τυφλό. Η Marie- Ann. Από τα 6 της χρόνια ζει μέσα στο σκοτάδι. Βοηθός και συμπαραστάτης της, ο πατέρας της προσπαθεί να της μάθει την πόλη κατασκευάζοντας ένα πιστό μοντέλο για να το χρησιμοποιεί ως οδηγό. Ο ίδιος κατασκευάζει κλειδαριές για το μουσείο φυσικής ιστορίας του Παρισιού. Και κλειδαριές γρίφους για την κόρη του τις οποίες εκείνη αμέσως ανοίγει χρησιμοποιώντας την αφή όπως μόνο κάποιος που δεν βλέπει μπορεί να κάνει. Στη Marie- Ann αρέσει να διαβάζει. Κάθε Χριστούγεννα ο πατέρας της, της κάνει δώρο ένα βιβλίο. Το διαβάζει όλο το χρόνο, ξανά και ξανά μέχρι που το μαθαίνει απέξω. Αγαπημένος της συγγραφέας ο Ιούλιος Βερν. Η φαντασία του καλύπτει το κενό της όρασης της. Ο κόσμος που περιγράφει θα μπορούσε και να υπάρχει. Έτσι μπορεί να σκεφτεί ένα κορίτσι που δεν βλέπει.

Και στην μέση υπάρχει μια πέτρα, ένα μπλε διαμάντι. Το μεγαλύτερο που έχει ποτέ βρεθεί. The sea of flames. Ο θρύλος λέει ότι όποιος έχει αυτήν τη πέτρα στην κατοχή του είναι άτρωτος. Αθάνατος. Τυχερός ή άτυχος να ζει για πάντα, με κόστος όμως κακουχίες που πέφτουν σε όσους εκείνος αγαπά.

Η πέτρα αυτή βρίσκεται στο μουσείο φυσικής ιστορίας,κλειδωμένη από τον τελευταίο ιδιοκτήτη της- έναν δούκα που έχασε όλη την οικογένεια του ως απόρροια της μαγικής της ιδιότητας- σε μια κρύπτη χτισμένη ειδικά για αυτή. Ο Δούκας δίνοντας την πέτρα στο μουσείο έβαλε όρο μείνει τουλάχιστον για 200 χρόνια εκεί μέσα χωρίς να μπορεί να την δει και να την αγγίξει κανείς.

Ο Anthony Doerr δημιουργεί ένα μαγικό μυθιστόρημα από τα συντρίμμια ενός κόσμου σε αποσύνθεση. Ο πόλεμος έρχεται. Και σκεπάζει τον Werner και την Marie-Ann. Δυο παιδιά –έφηβοι σε διαφορετικά σημεία της Ευρώπης. Και οι δύο μέσα στο δικό τους σκοτάδι παλεύοντας να βγουν έξω. Και ο πόλεμος τους αλλάζει τη ζωή.

Η Marie-Ann αναγκάζεται να αφήσει το σπίτι της στο Παρίσι με την ελπίδα να καταφέρει να επιβιώσει πιο εύκολα σε μια πιο μικρή πόλη το–Saint-Malo με τον θείο της και την οικονόμο του. Ο Werner στρατολογείται και αναλαμβάνει να εντοπίζει ραδιοπομπούς που χρησιμοποιούνται από την γαλλική αντίσταση για να μεταδίδουν κωδικοποιημένα τις γερμανικές θέσεις.

Όλα αυτά δένονται αριστοτεχνικά από τον συγγραφέα, ο οποίος μυθιστοριογραφεί,κάνοντας τον αναγνώστη να «αναπνέει» τον πόλεμο. Μυρίζει πόλεμος σε κάθε λέξη που διαβάζουμε. Μυρίζουν άνθρωποι μέσα στο πόλεμο που προσπαθούν να κινηθούν σαν ποντίκια μέσα σε λαβύρινθο. Αυτό που αισθάνεται ο αναγνώστης είναι ότι οι άνθρωποι θα θρυμματιστούν κάτω από αυτή τη δύναμη που τους μεταμορφώνει από άνθρωπο σε φόβο. Και από φόβο σε μίσος. Μέσα από την μυθοπλασία ο Doerr καταφέρνει να μας δείξει τον άνθρωπο σαν αυτόνομη οντότητα, πέρα από τις συνθήκες που τον περιβάλουν και πέρα από τις πράξεις του. Ο Werner προδίδει τον καλύτερο του φίλο.Αλλά τον αγαπάει πολύ. Ο Werner είναι μάρτυρας στον φόνο αθώων, αλλά είναι αθώος και ο ίδιος.Ο εφιάλτης του μέλλοντος του στα μεταλλεία έχει μετατραπεί σε έναν πολύ χειρότερο. Το ερώτημα της Jutta έχει σφηνωθεί στο κεφάλι του παιδιού: « Is it right to do something only because everyone else is doing it? (p 246)- είναι σωστό να κάνεις κάτι μόνο και μόνο επειδή το κάνουν όλοι γύρω σου;

Φυσικά ο Werner και η Marie–Ann θα συναντηθούν. Έτσι γίνεται πάντα στα παραμύθια. Και αυτό το βιβλίο είναι ένα παραμύθι για το καλό και το κακό, για το φως και το σκοτάδι και για τη μαγεία που μας σώζει και μας καταστρέφει συγχρόνως. Η μαγεία της πέτρας είναι η ζωή.Είναι ο νόμος της φυσικής. Η ενέργεια ενός συστήματος που μικραίνει, μεταφέρεται σε ένα άλλο σύστημα. Η πέτρα προστατεύει το ένα σύστημα μόνο, εις βάρος του άλλου. Γιατί στη φύση όλα είναι αλληλένδετα. Όλα συμπληρώνουν το σύνολο. Η ενέργεια δεν μπορεί να χαθεί. Γι’αυτό και όταν τα τέρατα πεθαίνουν πάντα κάτι θα γεννηθεί στη θέση τους.