O όρος Μέση Αγγλία με τον οποίο τιτλοφορεί το νέο του βιβλίο ο Τζόναθαν Κόου, δεν αναφέρεται σε κάποιο γεωγραφικό τμήμα της Αγγλίας, αλλά αποτελεί έναν πολιτικοοικονομικό διαχωρισμό των Άγγλων, που περιλαμβάνει την μέση και χαμηλότερη-μέση τάξη των ετερόφυλων, άσπρων, συντηρητικών Άγγλων που ζουν κατά πλειοψηφία εκτός Λονδίνου και που παρόλο του ότι δεν ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχηματισμό, ασπάζονται πατριωτικές και ηθικοπλαστικές απόψεις λόγω των οποίων η κοινωνική αυτή ομάδα αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα στο δημοψήφισμα για το Brexit ρίχνοντας την ψήφο της, κατά πλειοψηφία, υπέρ της αποχώρησης.
Ο Τζόναθαν Κόου, χρησιμοποιώντας και εδώ τους ήρωες του βιβλίου του « Η Λέσχη των Τιποτένιων», οι οποίοι έχουν μπει πλέον ηλικιακά στην «τρυφερή» δεκαετία των πενήντα, περιγράφει αποτελεσματικά την κοινωνική κατάσταση της Αγγλίας πριν και μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Ένας συγγραφέας ο Μπέντζαμιν, ένας δημοσιογράφος, ο Νταγκ, η μικρή ακαδημαϊκός Σόφι και ο σύζυγος της Ιαν, ο Τσάρλι ο κλόουν, ο συντηρητικός Κόλιν πατέρας του Μπέντζαμιν, η έφηβη Κοριάντερ θυμωμένη μεν με την τάξη της, ανίκανη όμως να παράγει ορθό πολιτικό λόγο και σαφές όραμα για το μέλλον και πολλοί άλλοι συμμετέχουν στην σκιαγράφηση μιας κοινωνίας στα πρόθυρα της διάλυσης αφού οι απόψεις μέσα σε αυτήν αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στις αρχές και τους φόβους που γέννησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση και σε αυτές που θα προωθούσαν μια ανεξάρτητη Αγγλία, ελεύθερη από τα δεσμά της Ευρώπης και έτοιμη να αναζητήσει την αναγνώριση που της αξίζει ως η μεγάλη πολιτική και κοινωνική δύναμη που συνήθιζε να είναι στο παρελθόν.
Ο Κόου μέσα από τις καθημερινές καταστάσεις των ηρώων του και πολιτών της ευρωπαϊκής διχασμένης Αγγλίας αφήνει να φανεί ξεκάθαρα η σχιζοειδής κατάσταση της κοινωνίας, τα οικονομικά αδιέξοδα που οδήγησαν ακόμα και προοδευτικά τμήματα του πληθυσμού στην αμφισβήτηση του θεσμού της ενωμένης Ευρώπης, τον κρυφορατσισμό μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων, τον πουριτανισμό μιας κοινωνίας που κάποτε αποτέλεσε την πηγή του Διαφωτισμού, τον εγκλωβισμό των διανοούμενων μέσα σε ένα πλαίσιο πολιτικής ορθότητας που μερικές φορές θυμίζει καταστάσεις ολοκληρωτικών καθεστώτων και γενικά την δύναμη του οικονομικού παράγοντα στην διαμόρφωση των συνειδήσεων και την αδυναμία των οικονομικά ασθενέστερων τμημάτων του πληθυσμού να σταθούν ιδεολογικά απέναντι στην πολιτική του μίσους και του αποκλεισμού. Στο βιβλίο του Κόου διαγράφεται καθαρά η απελπισία του προδομένου πολίτη, η οποία όμως αντί να τον στρέψει ενάντια στο καθεστώς που την δημιούργησε τον οδηγεί σε έναν άγονο και επικίνδυνο αυτο-εγκλωβισμό στην ιδέα ενός «όμορφου παρελθόντος».
Αυτό που θα ξεχώριζα σε αυτό το βιβλίο του Κόου είναι το πόσο καλά κατάφερε να αποτυπώσει όλες αυτές τις κοινωνικές και πολιτικές αποχρώσεις στις καθημερινές καταστάσεις των ηρώων του. Ιδιαίτερα ο τρόπος που η Σόφι απομονώνεται ακαδημαϊκά ως αποτέλεσμα ενός σχόλιου προς μια trans μαθήτρια της (το οποίο παρεξηγήθηκε τρελά) και ο τρόπος που αυτό δίνει πάτημα στον σύζυγο της να εκφράσει την συμφωνία του με επιχειρήματα του συντηρητικού κομματιού της κοινωνίας που νοιώθει ότι απειλείται από την πολιτική ορθότητα των αριστερών καθώς και τον φόβο του ότι εκείνοι, οι ετερόφυλοι Άγγλοι στριμώχνονται από όλες αυτές τις μειονότητες, τους ομοφυλόφιλους και τους ξένους, που έρχονται και τους παίρνουν τις δουλειές, λογοκρίνοντας τους μέσα στην δική τους χώρα, δείχνει με τον καλύτερο τρόπο, πόσο βαθιές είναι οι ρίζες του προβλήματος.
Τα προβλήματα της χώρας γίνονται προβλήματα της Σόφι και του Ίαν, καθώς γίνονται ορατές με αφορμή το Brexit οι διαφορές που χωρίζουν αυτούς τους δυο ανθρώπους που προέρχονται μεν από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις αλλά που μέχρι χθες πίστευαν ότι βρισκόντουσαν ιδεολογικά στην ίδια πλευρά. Αυτό όμως δείχνει σαφέστατα ότι αυτά τα προβλήματα προϋπήρχαν, αυτές οι νοοτροπίες δεν είχαν εξαφανιστεί ποτέ, η Αγγλία και οι πολίτες της κάθε Αγγλίας μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δεν άλλαξαν ριζικά. Έσπρωξαν απλώς τους φόβους τους κάτω από το χαλί, μέχρι να μπορέσει να σηκωθεί η βαριά σκιά που είχε πέσει πάνω από την Ευρώπη μετά τις φρικαλεότητες του Χίτλερ. Οι φόβοι τους δεν καταπολεμήθηκαν, η πηγή του κακού δεν εντοπίστηκε για να εξοντωθεί. Οι άνθρωποι δεν έγιναν πιο ίσοι, πιο ελεύθεροι, πιο ευτυχισμένοι. Απλά συσπειρώθηκαν απέναντι σε ένα πιθανό κακό.
Η ασφάλεια που παρέχουν τα εβδομήντα χρόνια από την έναρξη του πολέμου, σβήνουν τον φόβο της επανάληψης των εγκλημάτων. Η οικονομική ανέχεια κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να κοιτάξουν την πάρτη τους. Οι μετανάστες είναι ανεπιθύμητοι, η Ε.Ε είναι ανεπιθύμητη, η Αγγλία θα σηκωθεί ξανά και θα φροντίσει τα παιδιά της. Ειδικά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία και οι κατώτεροι σε κοινωνική τάξη όπως έδειξε το δημοψήφισμα δεν μπορούν να δουν κάποιο άλλο δρόμο από την απομάκρυνση από την Ε.Ε. Οι υποσχέσεις για γενική ευμάρεια διαψεύστηκαν. Το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο αν και ο Κόου όσο προχωράει το μυθιστόρημα προσπαθεί να αφήσει ανοιχτή μια έξοδο κινδύνου. Στον κόσμο δεν είναι όλα μαύρα ή άσπρα. Υπάρχει πάντα περιθώριο για συνεννόηση, υπάρχει πάντα περιθώριο για ένα μέλλον που δεν έχουμε σκεφτεί. Το μέλλον είναι «απρόβλεπτο» και οι άνθρωποι δεν θα σταματήσουν ποτέ να «γεννάνε» όνειρα, ομορφιά, ιδέες. Οι άνθρωποι δεν θα σταματήσουν ποτέ να κοιτάνε μπροστά. Και ας μην ξέρουν που θα τους βγάλει αυτό.
Το βιβλίο διαβάζεται ανεξάρτητα από τα προηγούμενα της «τριλογίας» («Η λέσχη των τιποτένιων», «Ο κλειστός κύκλος») αν και ο Κόου αναφέρεται συχνά στο παρελθόν των ηρώων με αποτέλεσμα να κάνει τον αναγνώστη να θέλει να ανατρέξει σε αυτά (εμένα πάντως αυτό μου συνέβη). Δεν ξέρω αν θα αντέξει στον χρόνο, με μια πλοκή βασιζόμενη κυρίως στο Brexit, μια επικαιρότητα που ακόμα δεν έχει γίνει ιστορία, αν και η χεγκελιανή κίνηση της ευρωπαϊκής ιστορίας με τις συνεχόμενες κρίσεις της του δίνει μια κάποια διαχρονικότητα. Ο Κόου μας εμφανίζει μια Ευρώπη που κλυδωνίζεται, έναν κόσμο χωρίς συγκεκριμένη ιδεολογία, έναν λαό που δεν έχει πια σε τι να πιστέψει. Είπαμε όμως: το μέλλον είναι απρόβλεπτο και εμείς είμαστε εδώ για να δούμε ποια θα είναι η συνέχεια σε αυτό το ιστορικό θρίλερ που εκτυλίσσεται στο βιβλίο του Κόου «Μέση Αγγλία». Καλή ανάγνωση.
