Saturday, May 7, 2022

Αντιγόνη Κουράκου - Transfiguration


Η Αντιγόνη Κουράκου ξεκίνησε την καριέρα της ως συντηρήτρια έργων τέχνης, επάγγελμα το οποίο ασκεί έως και σήμερα. Οι σπουδές της την έφεραν σε επαφή με την κατασκευή ψηφιδωτού, τέχνη στην οποία εντρύφησε για κάποιο διάστημα μέχρι να την απορροφήσει σχεδόν αποκλειστικά η αγάπη της για τη φωτογραφία.

Στο βιβλίο της με τίτλο Transfiguration, που εκδόθηκε πρόσφατα από τον Νορβηγικό εκδοτικό οίκο βιβλίων τέχνης Skeleton Key Press, (με ιδρυτή τον  Russell Josli, τέως εκδότη του έντυπου περιοδικού φωτογραφίας Shots), εμφανίζεται μια αντιπροσωπευτική επιλογή από αρκετές φωτογραφίες του ώριμου έργου της Αντιγόνης.



Γυρνώντας τα φύλλα βλέπω ότι οι περισσότερες φωτογραφίες παίζουν με το σώμα. Το σώμα μέσα στον χώρο, το σώμα ως μέτρο, το σώμα μόνο του. Μέλη διαμελισμένα, μέλη μέσα στη φύση. Σώμα ολόκληρο, ως φόρμα, ως σκιά, ως αποτύπωμα. Οι φωτογραφίες που βλέπω εγώ, διηγούνται την ιστορία του σώματος μέσα στον κόσμο. Και κάθε φορά που τη διαβάζω, η ιστορία είναι διαφορετική.



56
Σε πολλές από τις φωτογραφίες παρατηρώ τις καθαρές γραμμές, το απόλυτο περίγραμμα, και την εκτυφλωτική αντίθεση του μαύρου με το άσπρο. Άλλες πιο απαλές, χωρίς τονικές αντιθέσεις, κυριαρχούνται από τόνους του γκρι σχεδόν ομοιόμορφους, χωρίς όμως να κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν "επίπεδες". Είναι αξιοπρόσεκτο το πως η Αντιγόνη καταφέρνει και στήνει κάποιες πολύ δυνατές φωτογραφίες χωρίς να χρησιμοποιεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά «όπλα» της ασπρόμαυρης φωτογραφίες, το contrast. Ο κορμός και τα χέρια του μοντέλου της στην φωτογραφία της σελίδας 56 κοντεύουν να ενσωματωθούν τονικά στο φόντο, και όμως βγαίνουν τόσο μπροστά, με μια κίνηση που παγιδεύει ταυτόχρονα το βλέμμα και τη σκέψη του θεατή.


42,43
Σχεδόν το ίδιο, αν και με λίγη παραπάνω αντίθεση συμβαίνει και στις φωτογραφίες 42 και 43. Με μια πρώτη ματιά βλέπω μια γυναίκα που μοιάζει σαν να είναι κρεμασμένη στον τοίχο. Κοιτώντας πιο προσεκτικά καταλαβαίνω ότι τα χέρια της σχηματίζουν μια χορευτική κίνηση και το σώμα τελικά είναι ελεύθερο. Τη μία στιγμή βλέπω εκεί τον Χριστό επί ξύλου κρεμάμενο, την άλλη τον εαυτό μου κάτω από μια κουβέρτα. Η εικόνα είναι τόσο δυνατή που με κάνει να κοιτάξω αλλού. Στη διπλανή σελίδα, η φωτογραφία ενός παραθύρου. Και εδώ τα χρώματα μουντά. Ένα παλιό σπίτι, μια κουρτίνα που αγκαλιάζει στην κυριολεξία το παράθυρο. Οι δύο φωτογραφίες υπάρχουν όπως ένα τραγούδι fado, μέσα στην ησυχία μιας πολύ βαθιάς νύχτας.


90,91-98,99





Tο μάτι του θεατή ξεκουράζεται στο γκρίζο μέχρι να κοιτάξει σελίδες όπως οι 90,91,98 και 99. Εκεί σαν να μας φυλάει ένα σκωτσέζικο ντους, η Αντιγόνη εκτοξεύει τις αντιθέσεις του ασπρόμαυρού της. Μέσα από το μαύρο ξεπροβάλει μισό χέρι, μέσα από το άσπρο ξεπροβάλει το απόλυτο σκοτάδι. Οι μορφές της αποκτούν όγκο, σκίζουν το χαρτί. Δεν μπορώ να σταματήσω να κοιτάω.




82,83
Πιο πέρα στις σελίδες 82 και 83 η γυναίκα ξεκουράζεται στο αρχαίο θέατρο κάτω από ένα δέντρο. Το δέντρο παρέχει σκιά, η γυναίκα θα μπορούσε να του παρέχει ιδέες. Δεν είναι ξεκάθαρο ποιος από τους δύο κινεί τη σχέση, αλλά το σίγουρο είναι ότι υπάρχει σχέση. Ο θεατής ηρεμεί με την αλληλεπίδραση των δύο. Διπλά ένας λευκός δίσκος παραπέμπει σε φεγγάρι μέσα σε δέντρα που και αυτά μας αφήνουν μόνο να υποψιαστούμε την ύπαρξη τους. Πάλι αντίθεση του άσπρου με το μαύρο. Οι τόνοι στις φωτογραφίες βρίσκονται σε απόλυτη ισορροπία.




64-65
64,65
Και ανάμεσα σε αυτόν το ορυμαγδό σωμάτων η Αντιγόνη Κουράκου μας χαρίζει τοπία. Στη σελίδα 64 τα δέντρα της καθιστούν την οποιαδήποτε παρουσία ανθρώπων περιττή. Τα δέντρα της Αντιγόνης αποκτούν υπόσταση ζωντανών σωμάτων και μεταμορφώνονται με κάθε επιπλέον κοίταγμα. Δεν θα μου έκανε εντύπωση αν την επόμενη φορά που τα δω, έχουν αρπάξει φωτιά.

Δίπλα τους, στη σελίδα 65, ένα χέρι. Μια ύπαρξη μέσα στη νεκρή φύση δηλώνει την παρουσία της. Το αποτέλεσμα είναι ανατριχιαστικό.





72,73
Φωτογραφία στη σελίδα 73. Η γυναίκα γυρνάει. Πρώτη λέξη που έρχεται στο μυαλό μου είναι η «φυγή», και όμως το σώμα είναι ταυτόχρονα έτοιμο να δεχτεί. Στην πρώτη ματιά βλέπω τον έντονο συμβολισμό. Κλειδί, πόρτα, γυναίκα που στρέφει το σώμα να μην βλέπει. Στη δεύτερη και τρίτη ματιά βλέπω τον τοίχο σε πρώτο πλάνο. Το άσπρο του χρώμα μού δίνει την αίσθηση της απόλυτης έλλειψης ήχου. Και δίπλα τα ίχνη ενός πλοίου εξισορροπούν τον ήχο υπονοώντας μια βουή. Καταπληκτική αίσθηση.





35,93,13,61
Συνεχίζοντας το ταξίδι με οδηγό την Κουράκου, ταξιδεύοντας μπρος και πίσω βλέπω τις φωτογραφίες στις σελίδες 18,35,93,102 και 103 που μου φέρνουν έντονα στο νου έργα της ιαπωνικής χαρακτικής. Η πολυεπίπεδη ματιά της Αντιγόνης, «ξύνει» την εικόνα αφήνοντας από κάτω μικρές λεπτομερείς ζάρες.

Οι μεγάλοι όγκοι αντικαθιστούνται από λεπτές ίνες φωτός. Το σώμα που εισβάλει βίαια στη φύση (σελίδα 19 και 23) δίνει την θέση του στο φύλλο/κόσμημα (σελίδα 18) και στην χορογραφία των ψαριών/σκιών. (σελίδα 102).



19,102-23,18
Η Αντιγόνη αποδίδει τη δική της εικόνα στις «ιδέες» που αντιστοιχούν στο κάθε σώμα της φύσης. Η δύναμη της φωτογραφίας της, πιστεύω βρίσκεται ακριβώς στην ικανότητα της να μεταφέρει στον θεατή ένα «νόημα», κάθε φορά μεταβαλλόμενο αλλά ποτέ ανύπαρκτο, το ανεξάντλητο δηλαδή χαρακτηριστικό όλων των έργων τέχνης.

Παραθέτοντας την δική μου «ανάγνωση» του φωτογραφικού λευκώματος της Αντιγόνης Κουράκου, θέλω απλώς να μεταφέρω τον ενθουσιασμό μου για τη δουλειά της και την ελπίδα μου να μπορέσω να δω τις φωτογραφίες που περιλαμβάνονται μέσα σε αυτό το βιβλίο, σε μια έκθεση που πιστεύω ότι θα προσέφερε στον επισκέπτη μια μεγάλη αισθητική περιήγηση.


Antigone Kourakou - Transfiguration (Skeleton Key Press)