Άργησα να πάρω στα χέρια μου το βιβλίο του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλάκη, παρόλο που με τον συγγραφέα είχα μιλήσει κατά τη δημιουργία του και ήξερα ότι το γράφει με ιδιαίτερο ενθουσιασμό και μεράκι. Μου είχε τηλεφωνήσει αναζητώντας υλικό από τη Μικρά Ασία, αφού γνώριζε την καταγωγή μου από εκεί. Ο καταιγισμός νέων βιβλίων στα ράφια των βιβλιοπωλείων και οι στοίβες με τα αδιάβαστα με καθυστέρησαν. Χαίρομαι όμως πολύ που τελικά πήρα την απόφαση να το ξεκινήσω χωρίς να με πτοήσει ο κάθολου ευκαταφρόνητος όγκος του.
Στην οικογένεια του κύριου Τριανταφυλλάκη, το συλλογικό τραύμα του ξεριζωμού δεν εμπόδισε την εξιστόρηση της οικογενειακής ιστορίας, δίνοντας του έτσι το έναυσμα και τη δυνατότητα, σε συνδυασμό με την εκτεταμένη έρευνα που διεξήγαγε, να γράψει αυτό το πολύ όμορφο βιβλίο. Το μυθιστόρημα αυτό ζωντανεύει, μέσα από τον βασικό ήρωα του, τον Αναστάση Κλωνάρη, παραστατικότατα τη ζωή μιας οικογένειας στην Ανατολική Θράκη, σκιαγραφώντας την καθημερινότητα και τις περιπέτειες τους από την αρχή του προηγούμενου αιώνα μέχρι την αναγκαστική αποχώρηση τους από εκεί.
Το βιβλίο «Η Έξοδος των Θρακών» είναι ταυτόχρονα ένα κοινωνικοϊστορικό μυθιστόρημα, μια οικογενειακή σάγκα, ένα βιβλίο περιπέτειας και ένα ηθογραφικό εργαλείο. Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί, ο αναγνώστης βρίσκει μεγάλο ενδιαφέρον όχι μόνο στην πιστή απεικόνιση του τρόπου ζωής της Ανατολικής Θράκης, κάτι που από μόνο του θα αρκούσε, αλλά και στην πολύ καλοφτιαγμένη πλοκή, που περιγράφει τις δυσκολίες αλλά και τις χαρές των μελών της οικογένειας και του περίγυρου του Αναστάση, διεισδύοντας συγχρόνως βαθιά στις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων του βιβλίου. Ο αναγνώστης γνωρίζοντας το τέλος εξαρχής, γνωρίζοντας για τον ξεριζωμό, συναισθάνεται τον σταδιακά αυξανόμενο φόβο για αυτό που φαίνεται ότι έρχεται αλλά που κανείς δεν θέλει να αποδεχτεί.
Η απώλεια ενός σπιτιού βιώνεται ως κάτι πολύ περισσότερο από μια υλική απώλεια. Δεν είναι οι τέσσερις τοίχοι του και τα περιεχόμενα τους αυτά που κάνουν την απώλεια αβάσταχτη. Αυτό που πονάει πιο πολύ είναι η απώλεια του κοινωνικού πλαισίου μέσα στο οποίο μεγαλώνουμε, των σταθερών μας σημείων, και της γης που αναγνωρίζουμε ως οικεία. Είναι που χάνουμε τα μέρη των παιδικών μας αναμνήσεων, τους γείτονες και το σχολείο μας. Είναι που χάνουμε τα πρώτα όνειρα μας. Πατρίδα μας είναι τα μέρη που αγαπάμε. Η οικογένεια του Αναστάση παραβλέποντας πολλές ευκαιρίες που είχε να φύγει από το Ουζούν Κιοπρού (Μακρά γέφυρα) έμεινε, υπομένοντας τις κακουχίες και παλεύοντας για μια καλύτερη μοίρα για αυτούς και τα παιδιά τους. Έφυγαν μόνο όταν αυτό ήταν απολύτως απαραίτητο.
Το βιβλίο το ευχαριστήθηκα πολύ. Με έναν τρόπο ο συγγραφέας κατάφερε να με μεταφέρει εκεί, στην Ανατολική Θράκη των αρχών του προηγούμενου αιώνα, να γευτώ τα ωραία τους γλυκά (αδυναμία νομίζω του Τριανταφυλλάκη), να θαυμάσω τα αρχοντικά τους σπίτια, να πιώ ένα καφεδάκι στο καφενείο της κωμόπολης, να φορέσω τις φορεσιές τους και να ευχαριστηθώ ένα ταξίδι στην Αθήνα, με το βλέμμα μιας γυναίκας μεγαλωμένης ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή που παρόλη τη βαθιά αγάπη για τον τόπο της μπορεί και αναπνέει καλύτερα μακριά του. Με έκανε επίσης να κλάψω για τις κακουχίες τους, για το μίσος των ανθρώπων και για τις χαμένες ελπίδες τους.
Τα τραύματα των βίαιων ξεριζωμών στέκονται πάνω από αυτούς που τα βιώνουν και τους κοιτούν, δεν τους αφήνουν να ξεχάσουν. Εμείς τα εγγόνια και τα δισέγγονα πρέπει να διατηρούμε τη μνήμη και να αναγνωρίζουμε αυτό το τραύμα σε όλους τους λαούς που αναγκάστηκαν και εγκατάλειψαν βίαια το μέρος που γεννήθηκαν. Γιατί δυστυχώς ο άνθρωπος συνεχίζει και σκοτώνει ο ένας τον άλλο και λαοί εκτοπίζονται ακόμα.
Η ιστορία μας, μας κάνει αυτούς που είμαστε. Η Θράκη, η Σμύρνη, ο Πόντος μας διαμορφώνουν. Είμαστε ένα κράμα του τώρα και του τότε. Είμαστε ειδωλολάτρες, χριστιανοί, πλατωνικοί και βυζαντινοί. Είμαστε ανατολίτες και δυτικοί. Είμαστε και αυτό που θα γίνουμε στο μέλλον, η δυναμική μας. Κάθε γενιά αφήνει το πετραδάκι της χωρίς να ξεχνάει τι έζησε η προηγούμενη. Πάνω από όλα όμως, αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ είναι ότι είμαστε άνθρωποι.
No comments:
Post a Comment